by

Ministru Prezidente Konsellu Ministru (M-PCM) Representa Sua Exelรฉnsia Primeriu Ministru Taur Matan Ruak ๐ข๐ก๐š ๐ƒ๐ข๐šฬ๐ฅ๐จ๐ ๐ฎ ๐๐š๐ฌ๐ข๐จ๐ง๐šฬ๐ฅ entre Sosiedade Sivil ho VIII Governu Konstituisional.

Bobonaro, 22/09/2022, Ministru Prezidente Konsellu Ministru Fidelis Magalhรฃes Leite, reprezenta Sua Eselรฉnsia Primeiru Ministru, Taur Matan Ruak, hodi halo Abertura no Enseramentu diรกlogu nasionรกl entre organizasaun sosiedade sivil no VIII governu konstitusionรกl, ho tema โ€œHamutuk ita asegura partisipasaun ativu ba sidadaun hotu iha dezenvolvimentu nasionรกl neโ€™ebรฉ reziliente no inkluzivuโ€, Dialogu ida neโ€™e rasik halaโ€™o iha suku Poerema, Postu Cailaco.

Iha intervensaun abertura ne’e, reprezentante PM hateten, ha’u mai ho membru Governu sira iha ne’e no prezidente instituisaun indepedente sira hakarak rona barak prekupasaun, deskobrimentu no peskiza husi komunidade Bobonaro, suku Poerema no Postu-Kailaku no ONG Fongtil ho nia rede sira ne’ebe hau hakarak rona.

“Fatin ne’e uluk ha’u gosta, ha’u iha vida jovem iha ne’e “nu’udar posta kostal ida”. ne’ebรฉ fatuk kuak no be’e matan ohin BTL.EP dada iha foho Kailaku nia laran hau hatene, IGE.IP halo ateru no loke dalan kaber oituan tamba uluk dalan klot no fatuk laran deit, ne’ebรฉ ha’u agradese apoiu ba Prezidente IGE.IP no BTL.EP hodi fasilita ona ita nia komunidade sira iha suku poerema” dehan Fidelis.

Seksaun diรกlogu Sosidade sivil ho nia rede, komunidade, xefe suku, reprezentante ONG lokรกl hato’o sira prekupasaun, deskobrimentu no sira nia peskiza kona-ba problema Sosiรกl, direitu umanu, seguransa, rai, saude, agrikultura, ekonomia, dezenvolvimentu, edukasaun, infraestrutura, be’e mos, eletrisidade, estrada, rekoiรฑesimentu (Veteranus) no feto vitima iha pasadu. ne’ebรฉ mai ho proposta no balun hato’o direita.

Hatan ba preokupasaun, deskrobrimentu no peskiza sira ne’e, reprezentante PM no hanesan mos M-PCM hato’o katak, prekupasaun, proposta sira ne’e sei hato’o iha iha reuniaun konsellu ministru, no deskrobrimentu sira sei tetu iha orsamentu jeral 2023.

Iha fatin hanesan, reprezentante PM fo tempu ba Memberu Governu sira partisipa diรกlogu no Prezidente EDTL.EP, BTL.EP. IGE.IP, hodi hatan ba prekupasaun ne’ebรฉ, komunidade, xefe suku, no rede sosiedade sivil sira hato’o, hanesan: Aimoruk expired maibe distribui iha prisaun, kondisaun eskola la di’ak no mestre la to’o hodi hanorin, Eletrisidade la deit to’o iha fatin sira maibรฉ komunidade hela besik seidauk hetan.

Iha fatin hanesan, Diretor FONGTIL, Valentin da Costa, razaun hili foho Loelaku atu halo dialogu nasional ho intensaun hakarak promove fatin sira ne’ebรฉ iha relasaun ho istoria pasadu, ne’ebรฉ organiza malu hodi luta ba ukun rasik aan.

Tanba foho Loelaku hanesan fatin ne’ebรฉ mak eroi Komandante Conis Santana subar ba hodi organiza funu hasoru invazor Indonรฉsia.

โ€œTinan ida ne’e ami hili foho Loelaku atu halo dialogu nasional nee hanesan kontinua tinan kotuk, neebe halo iha Waibitai foho matebian hun neebe hanesan mos fatin istoriku ida neebe uluk sai hanesan fatin istoriku neebe ke uluk sai hanesan baze ba evakuasaun populasaun sira nian,โ€ tenik Diretor FONGTIL Valentin da Costa.

Intervensaun badak representante PM antes halo enseramentu; Ita hotu hakarak Governu halo buat hotu, maibรฉ kada Governu iha nia planu dezenvolvimentu estratejiku no realiza tuir kada eskalaun ne’ebรฉ dala ruma la atinji hotu, no ne’e sai perioridade nasaun nian.

Reprezentante PM mรณs afirma planu VIII Governu konstituisionรกl mak ” EMA, EMA no EMA”. Tanba ne’e PM sempre dehan; la vale ita iha uma bo’ot wainhira ita nia ema sei malnutrisaun, fasilidade saude minimu los, no fasilidade eskola la di’ak. Ho ida ne’e programa estatejiku no dezenvolvimentu ka atividade saida deit iha VIII Governu halo, nia alvu mak tenke EMA. hodi nune’e investe iha ema mak sai investimentu estratejiku ba ita nia nasaun doben Timor-Leste.

Reprezentante mรณs promete ba Diretรณr ONG Fongtil ho estrutua sira atu fasilita sira hodi halo aprezenta direita iha konsellu ministru kona-ba resultadu diรกlogu ohin loron iha fatin historiku ida ne’e.

Diรกlogu Nasionรกl ne’e, partisipa husi Ministru Petroleum no Minerais, Ministru Ensinu Supeiror Siรฉnsia no Kultura, Visรฉ Ministru Inteiror, Visรฉ Ministu Saรบde, Visรฉ Ministru Soliedariedade Sosiรกl, Visรฉ Ministu Edukasaun Juventude no Desportu, Prezidente EDTL.IP, Prezidente BTL.EP, Prezidente IGE. IP, reprezentante autoridade, Dir. ONG FONGTIL ho nia estrutura tomak iha teritoriu Timor, representante menbru VIIII Governu Konstituisionรกl, Xefe suku, Xefe aldeia no komunidade husi Postu 8 suku poerema postu cailaco no konvidadus sira.

Comment

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

News Feed